PxQ betekent simpel gezegd dat onze deelnemers betalen voor wat ze hebben gekregen. Denk hierbij aan een inspectie of een vergunning. Als er geen verloop in het personeelsbestand is, als er geen calamiteiten of complexe handhavingszaken zijn én als de P goed is vastgesteld, werkt PxQ op papier als een tierelier. In de praktijk is het heel anders. Hoe? Daar nemen we u graag in mee.
Theorie
PxQ staat voor Price maal Quantity oftewel, in goed Nederlands, prijs maal kwantiteit. De deelnemers betalen voor het aantal producten een prijs. Nu is die prijs afhankelijk van het aantal uren dat we nodig hebben voor het desbetreffende product. Daarvoor hebben we met elkaar normen afgesproken in het Algemeen Bestuur (AB).
Aan de voorkant wordt de kwantiteit afgestemd. Daarvoor maken we een overeenkomst per deelnemer. We rekenen af op het aantal productieve uren dat we hebben besteed voor de deelnemer.
Productieverlies
Het verschil tussen papier en praktijk is goed merkbaar bij wisselingen in het personeelsbestand. Er zijn regelmatig collega’s die nieuw binnenkomen, doorstromen naar andere functies of vertrekken. Een inspecteur, laten we hem Piet noemen, voert al jarenlang controles uit. Hij is een baken van kennis voor andere collega’s, totdat hij de pensioenleeftijd bereikt. Zodra Piet de deur achter zich dicht trekt, start zijn opvolgster Myra.
Zij moet ingewerkt worden en kan dus nog niet zoveel doen als Piet deed. Ze loopt mee met andere collega’s, die daardoor ook wat minder controles uit kunnen voeren. Dat is logisch, maar betekent wel productieverlies. Met strategisch werven, oftewel een vacature invullen voordat er iemand vertrekt, ondervangen we dat. Piet kan een nieuwe collega opleiden en begeleiden. Zo kan Myra sneller aan de slag én blijft de kennis van Piet binnen de organisatie gewaarborgd. Dat kost geld, maar productieverlies kost óók geld.
Glazen bol
Een ander probleem met PxQ geldt voor de zogenoemde aandachtsdossiers. Voor sommige dossiers zijn meer uren nodig dan er geraamd staan voor het verlenen van een vergunning, uitvoeren van een controle of een handhavingstraject. Wat als er tijdens het traject voor vergunningverlening bijvoorbeeld beschermde diersoorten opduiken op een bouwplaats? Dan kan dit geen zaak van uren worden, maar van weken of zelfs maanden. Een overgroot deel van de werkzaamheden is niet exact te plannen, omdat we simpelweg geen glazen bol hebben. Er worden prioriteiten toegekend waardoor regulier werk langer blijft liggen dan we zouden willen. Voor bepaalde gezamenlijke en belangrijke projecten is er naar verhouding nog te weinig uren en capaciteit.
Realiteit
Al die verschillen werken door in de dagelijkse praktijk. De vraag en wat wij leveren komt in aantallen niet overeen. Er wordt binnen de raming geschoven, zodat we onderaan de streep zo goed mogelijk uitkomen met het aantal uren per deelnemer. Kan het op deze manier? Ja. Is het ideaal? Niet bepaald. Moet het anders? Ja. Er staat veel op stapel in het land voor de omgevingsdiensten. Wellicht komt daarbij ook de methode PxQ in een ander daglicht te staan. Door te focussen op cijfers in een raming die nooit honderd procent klopt, raakt hetgeen op de achtergrond waar voor het ons allemaal écht om draait: een schoon en veilig Zeeland.